ถ้วยตราไก่ความภาคภูมิใจของชาวลำปาง
จังหวัดลำปางถือเป็นอีกหนึ่งจังหวัดทางภาคเหนือที่เดิมทีเคยเป็นส่วนหนึ่งในอาณาจักรล้านนามาก่อน ซึ่งแน่นอนเลยว่าประวัติศาสตร์ของจังหวัดนี้ไม่ธรรมดา อีกทั้งยังเป็นจังหวัดที่เป็นที่รวมตัวของคนหลากหลายชาติพันธุ์ เมื่อมีความเป็นอยู่ที่ไม่เหมือนกัน จึงทำให้ที่นี่เต็มไปสิ่งล้ำค่ามากมายที่สร้างเอกลักษณ์เฉพาะตัวให้กับจังหวัดได้เป็นอย่างดี
‘ถ้วยก๋าไก่’ หรือที่ใคร ๆ ก็รู้จักกันในชื่อถ้วยตราไก่ เป็นสัญลักษณ์เด่นของจังหวัด ซึ่งหากใครที่เคยเดินทางไปยังจังหวัดลำปาง ก็จะได้เห็นกับอนุสาวรีย์ชามตราไก่ขนาดใหญ่ตั้งต้อนรับอยู่ที่เกาะกลางถนน เป็นสัญญาณบอกแบบนัย ๆ ว่าขณะนี้คุณได้ก้าวสู่จังหวัดลำปางอย่างเต็มตัวแล้วนั่นเอง
ถ้วยตราไก่ กับ Story การเดินทางที่ยาวนาน
นอกจากรถม้าลำปางพร้อมด้วยคนสวมหมวกคาวบอยที่เป็นสัญลักษณ์ของจังหวัดนี้แล้ว ถ้วยตราไก่ หรือถ้วยก๋าไก่นี่แหละค่ะ ที่ถือว่าเป็นไฮไลท์สำคัญของจังหวัดนี้ เป็นไฮไลท์เด่นขนาดไหนก็ดูได้จากตัวจังหวัด ที่ไม่ว่าคุณจะหันซ้ายหรือหันขวา คุณก็มักจะพบกับรูปถ้วยตราไก่ปรากฏอยู่เต็มไปหมด ทั้งในร้านอาหาร ร้านค้า สถานที่ท่องเที่ยว หรือแม้แต่ตรงจุดให้บริการรถโดยสารก็ยังมีเลยล่ะ
ซึ่ง Story ของถ้วยตราไก่ก็ไม่เกิดขึ้นมาแบบส่ง ๆ แต่มันเกิดขึ้นมาจากความตั้งใจ โดยมีจุดเริ่มต้นแบบจริงจังในช่วงปี พ.ศ.2503 มีบ่อเกิดความคิดมาจากชาวจีน 2 คน คือ นายซิวกิม แซ่กวอก และนายซิมหยู แซ่ฉิน ที่แต่เดิมทั้งสองคนเคยทำงานในโรงงานถ้วยชามมาก่อน เมื่อเดินทางมาอยู่ในไทยก็เริ่มลงหลักปักฐานไปทำงานที่โรงงานเครื่องปั้นดินเผาในเชียงใหม่
โดยโรงงานนี้ก็จะผลิตเครื่องปั้นดินเผาทั่ว ๆ ไป คือโอ่งและกระถางต้นไม้ แต่เจ้าของโรงงานต้องการที่จะผลิตถ้วยแบบจีน (ตอนนั้นจีนปกครองด้วยระบบคอมมิวนิสต์ ทำให้สินค้าเข้าไทยน้อยและมีราคาแพงมาก) นั่นจึงกลายเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้ชาวจีนทั้งสองเริ่มเสาะหาดินขาว แต่พยายามเท่าไหร่ก็ไม่สำเร็จ ท้ายที่สุดก็ได้สังเกตเห็นหินลับมีดที่มาจากลำปาง ที่เนื้อดินขาวคล้ายกับของจีน
ทั้งสองคนเลยลาออกและต้องการศึกษาว่าดินชนิดนี้มีอยู่มากน้อยขนาดไหน ทั้งเสาะหาดินขาวเพิ่ม ลองผิดลองถูกอยู่คล้ายครั้ง เมื่อเวลาผ่านไป 7 ปี ก็มีทุนเพียงพอที่จะสร้างโรงงานถ้วยตราไก่ที่จังหวัดลำปาง โดยใช้ชื่อว่า ‘โรงงานถ้วยชามสามัคคี’
ส่วนลวดลายไก่ที่เกิดขึ้น ก็คือการนำเอาสัญลักษณ์ของลำปางอย่าง ไก่ขาวแห่งกุกกุฏนคร มาเป็นแรงบันดาลใจ ซึ่งแน่นอนเลยว่าในตอนนั้นได้ผลตอบรับที่ดีเกินคาด เพราะด้วยลักษณะชามที่ทนความร้อน มีความพอดีมือ ใช้งานง่าย ลวดลายสวยงาม และราคาไม่แพง จึงทำให้ถ้วยตราไก่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก
รอยบุบบนถ้วยไม่ใช่ข้อผิดพลาด แต่คือความตั้งใจ
ซึ่งหากคุณลองสังเกตดี ๆ ตรงบริเวณถ้วยตราไก่จะมีรอยบุบคล้ายคลื่นอยู่รอบ ๆ ถ้วย ขอให้คุณทราบเลยว่านั่นไม่ใช่ข้อผิดพลาด แต่เกิดจากความตั้งใจของผู้ผลิต ที่ต้องการให้ผู้ใช้สามารถใช้งานได้อย่างถนัดและกระชับมือมากที่สุดนั่นเองค่ะ
ถึงแม้ว่าในปัจจุบันถ้วยตราไก่แบบดั้งเดิมจะไม่ได้เป็นที่แพร่หลายเท่าที่ควร แต่ถ้วยตราไก่ที่เป็นของเก่ากลับขายได้ราคาใบละหลักพัน (เป็นที่ต้องการของนักสะสมถ้วยเก่า) แต่คนสมัยใหม่ก็ได้มีการเปลี่ยนแปลงรูปทรงของถ้วยไปตามยุคสมัย เพื่อให้ตรงกับการใช้งานของคน และเพื่อเป็นการสร้างรายได้ให้กับชุมชนดังเดิม
ทำให้ทุกวันนี้เราได้เห็นถ้วยตราไก่หลากหลายขนาด ทั้งแบบชามก๋วยเตี๋ยว ถ้วยน้ำซุป ตลอดจนถ้วยจิ๋วพวงกุญแจสำหรับนำไปเป็นของฝาก ที่ถึงแม้ว่าลักษณะการทำอาจเทียบไม่ได้กับของเก่า แต่ถ้วยประเภทนี้ก็ยังคงลวดลายของไก่ที่เป็นซิกเนเจอร์เอาไว้ อีกทั้งยังคงเป็นงานฝีมือที่เกิดจากความตั้งใจและความประณีตของชาวบ้านไว้ได้ดีดังเดิม
หากคุณสนใจลองเดินทางไปเที่ยวลำปางแล้วแวะชมความสวยงามนี้ดูสักครั้ง แต่ก่อนไปอย่าลืมแวะไปเสี่ยงดวงที่เว็บตรงไม่ผ่านเอเย่นต์ จะได้เตรียมงบประมาณไปแบบพร้อม ๆ นะคะ